Ostatnie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) - wyrok z dnia 07.12.2023 r., sygnatura C-140/22 oraz wyrok z dnia 15.06.2023 r., sygnatura C-520/21 – wpłynęły na ukształtowanie interpretacji prawnej w zakresie możliwości skutecznego domagania się przez Bank wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Oba wyroki, silnie akcentując konieczność ochrony konsumenta, stawiają pod znakiem zapytania dotychczasową praktykę banków polegającą na domaganiu się odsetek za bezumowne korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytowej.
W wyroku C-140/22, dotyczącym mBanku, TSUE precyzyjnie wyjaśnił, że w kontekście unieważnienia umowy kredytowej z powodu obecności nieuczciwych warunków, nie można obciążać konsumenta koniecznością płacenia odsetek (lub innych opłat) za rzekome bezumowne korzystanie z kapitału. Podobnie, wyrok C-520/21 podkreśla, że ochrona konsumenta przed nieuczciwymi praktykami jest nadrzędna i nie może być ograniczona przez wymogi formalne, takie jak składanie specjalnych oświadczeń o świadomości skutków unieważnienia umowy.
Analizując te orzeczenia, należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów. Przede wszystkim, TSUE stwierdza, że prawa konsumentów wynikające z dyrektywy 93/13 są fundamentalne i nie mogą być umniejszane przez praktyki sądowe wymagające od konsumentów składania oświadczeń o braku wyrażenia zgody na utrzymanie nieuczciwych warunków umowy. Daje to wyraźny sygnał, że ochrona konsumenta stoi na pierwszym miejscu, a wszelkie próby ograniczenia tej ochrony poprzez dodatkowe wymogi proceduralne są niezgodne z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto, orzeczenia te mają istotne konsekwencje dla praktyki odzyskiwania niesłusznych opłat przez konsumentów. TSUE jasno wskazuje, że w przypadku unieważnienia umowy kredytowej, konsument ma prawo do pełnego zwrotu wszelkich niesłusznie poniesionych opłat, bez konieczności pomniejszania tej kwoty o odsetki za bezumowne korzystanie z kapitału.
W kontekście tych wyroków, konsument, który posiadał umowę kredytową unieważnioną przez Sąd może odetchnąć z ulgą. Orzecznictwo TSUE jednoznacznie wskazuje na konieczność zapewnienia sprawiedliwości i równowagi w relacjach między konsumentami a instytucjami finansowymi. W praktyce oznacza to, że banki nie mogą już skutecznie domagać się od konsumentów opłat za bezumowne korzystanie z kapitału po unieważnieniu umowy kredytowej z powodów nieuczciwości warunków.
Podsumowując, wyroki TSUE C-140/22 i C-520/21 stanowią ważny krok w kierunku wzmocnienia ochrony konsumentów na rynku usług finansowych. Wskazują na to, że praktyki banków wymagające dodatkowych opłat za bezumowne korzystanie z kapitału nie znajdują